Pomiar zwierciadła wody gruntowej

  Pomiar zwierciadła wody

  

Najczęściej stosowanym i najprostszym przyrządem do pomiaru stanu wód, jest świstawka z taśmą mierniczą zbrojoną drutem stalowym lub z włókna szklanego. Dokładność pomiaru takim przyrządem wynosi od 1-10 centymetrów, a maksymalna głębokość pomiaru 50-100 metrów.

POMIAR ŚWISTAWKĄ

Pomiar świstawką prowadzimy od ściśle określonego miejsca, wyraźnie i trwale oznakowanego na krawędzi piezometru lub jego obudowy.

Rys. Lokalizacja i sposób instalacji lizymetrów i piezometrów na transekcie stokowym 

Punkt ten powinien mieć określoną rzędną oraz wzniesienie względem powierzchni terenu.

Pomiaru dokonujemy w ten sposób, że świstawkę na taśmie opuszczamy do otworu.

Gdy usłyszymy gwizd (powietrza wypartego przez wodę ze świstawki) podnosimy świstawkę kilkanaście centymetrów do góry i energicznie kilkakrotnie opuszczamy by ustalić dokładnie punkt zetknięcia się jej ze zwierciadłem wody (słychać gwizd).

Następnie dokonujemy odczytu na taśmie, głębokości do zwierciadła wody. 

WYNIKI POMIARÓW

Wynik pomiaru jest zapisywany przez obserwatora natychmiast po jego wykonaniu w odpowiednim notatniku, a po powrocie do stacji przepisany do dziennika pomiarowego. W dzienniku oprócz daty, godziny i wyniku pomiaru odnotowujemy stan pogody i ewentualnie istnienie innych zjawisk mogących mieć wpływ na wynik pomiaru. Bezwzględnie należy zanotować ewentualne uszkodzenia lub niesprawności świstawki lub taśmy, zmiany przyrządu pomiarowego itp.

Przykładowy zestaw procedur przy pomiarze zwierciadła wody w studniach gospodarczych i piezometrach

– zdjęcie pokrywy zabezpieczającej punkt pomiarowy,

– zapuszczenie na lince „świstawki” do piezometru lub studni,

– z chwilą usłyszenia charakterystycznego dźwięku oznaczyć na lince miejsce w odniesieniu do poziomu górnej krawędzi obudowy studni lub piezometru. Pomierzyć taśmą długość linki /głębokość występowania wody gruntowej/ pomiędzy środkiem „świstawki” a oznaczonym miejscem na lince i wpisać pomiar w dzienniku pomiaru. Dla każdego punktu pomiarowego wykonujemy dwa pomiary ustalając w dzienniku średnią wielkość.

– założenie pokrywy zabezpieczającej punkt pomiarowy.

Fot. U góry świstawka z taśmą mierniczą i cztery przyklady świstawek o rożnej konstrukcji.
 
Obecnie corar częśsciej stosowane są mierniki optyczno-akustyczne, które w momencie zetknięcia ze zwierciadłem wody powodują zapalenie się diody sygnalizacyjnej, a w następnej kolejności wygenerowanie sygnału akustycznego. Ich zasięg dochodzi do 300m.
    

Pomiar wydajności źródła

W przypadku prowadzenia badań źródła, dokonujemy pomiaru jego wydajności, która dobrze charakteryzuje jego dynamikę i reżim zasilania. Stan wody w źródle jest zwykle stały lub zmienia się nieznacznie. Proponuje się dwie podstawowe metody pomiaru wydajności źródła.
1. Przy małych wydajnościach, do 50 litrów na minutę, metodę naczyń podstawianych.
2. Przy większych wydajnościach, powyżej 30 litrów na minutę, metodę przelewów pomiarowych.
W obydwu metodach konieczna jest budowa przelewu poniżej wypływu wody ze źródła skoncentrowanego lub miejsca połączenia się wypływów ze strefy wysięków, podmokłości lub kilku źródeł których wydajność chcemy mierzyć łącznie. Przelew ma być tak skonstruowany by ujmował całość wypływających wód,  nie powodował podpiętrzenia wody w źródle (bo zmieni to naturalne warunki wypływu wody i wydajność źródła) i nie dopuszczał do przedostawania się do układu pomiarowego wód spływających po zboczu w czasie trwania opadów lub wód roztopowych.
W obydwu przypadkach należy odnotować stan pogody, np. okres intensywnych roztopów czy opadów oraz wszelkie inne fakty mogące mieć wpływ na wynik pomiaru.
Opróbowanie punktu badawczego
Do poboru próbek wody z piezometru stosowane są pompy i próbniki. Można tu wykorzystywać: pompy stojakowe, ssąco-tłoczące (maksymalnie do głębokości 6-8 metrów), pompy elektryczne, zatapiane typu „Giant” lub „Whale”, próbniki. Ze źródła próbkę wody pobieramy za pomocą naczynia cechowanego.
Przed wykonaniem badań polowych i pobraniem próbki, ale już po wykonaniu pomiaru głębokości do zwierciadła wody, z otworu studziennego nieeksploatowanego lub piezometru należy sczerpać minimum trzy objętości słupa wody stagnującej w otworze. W trakcie pompowania oczyszczającego maksymalnie głęboko zanurzamy pompę zatapianą lub przewód ssawny pompy stojakowej. Podstawą decyzji o możliwości pobrania próbki jest stabilność mierzonej w czasie pompowania oczyszczającego elektrycznej przewodności właściwej i odczynu. Zakres i procedura pomiarów i badań polowych przedstawia się następująco:
1.    pomiar temperatury wody, najlepiej – termometrem cyfrowym lub cieczowym z dokładnością pomiaru 0,1°C,
2.    pomiar odczynu – pehametrem,
3.    pobieranie próbek wody do badań laboratoryjnych: do pobierania próbek wody należy wykorzystywać pojemniki z propylenu:
.      próbka anionowa o pojemności 250 cm3; wodą napełniamy naczynie do pełna, „pod nakrętkę”, bez pozostawiania pęcherzyka powietrza,
.      próbka kationowa o pojemności 60-125 cm3, utrwalona kwasem solnym w ilości 5 cm3 HCl (1+1) na każde 100 cm3  badanej wody; próbka kationowa musi być bezwzględnie przesączona (zalecane jest przesączanie również próbki anionowej i innych jeśli są one pobierane) z zastosowaniem filtra membranowego o porach 0,45 um i strzykawki o pojemności 20 cm3; wodą napełniamy naczynie do zaznaczonego na nim poziomu.
Pobrane próbki wody odpowiednio oznakowane (podwójne napisy na butelkach) i zabezpieczone, z wypełnioną metryką poboru próbek powinny być przesłane w pojemnikach izotermicznych w ciągu 2-5 dni do wybranego laboratorium chemicznego.
Do zbierania, transportu i przechowywania próbek wód gruntowych należy używać pojemników mytych każdorazowo roztworem kwasu.
Próbki, w których metale oznaczane będą metodą ICP winny być zakonserwowane poprzez dodanie 0,5 cm3 stężonego HNO3 cz.d.a. na każde 100 cm3 wody. Butelki z próbkami do momentu rozpoczęcia analiz należy przechowywać w ciemnym i chłodnym (4 °C) otoczeniu. Czas transportu i przechowywania powinien być w miarę możliwości zredukowany do minimum. Metodyki laboratoryjne oznaczania właściwości fizykochemicznych próbki wody gruntowej są analogiczne jak innych wód (patrz tabela 4 w załączniku 12).

PARAMETRY POMIAROWE:

program podstawowy

Parametr
Kod
Jednostka – dokładność
(ilość miejsc dziesiętnych)
Częstotliwość pomiarów
stan wód gruntowych
WL
cm p.p.t……………… 0
1/doba
temperatura wody
T_W
°C……………………… 1
4 lub 12/rok
odczyn pH
PH_L25
pH…………………….. 2
….
przewodność elektrolityczna właściwa
CTY_
mS m-1……………….. 1
….
zasadowość
ALK_NTG
mg dm-3……………… 1
….
wapń Ca
CA_
mg dm-3……………… 1
….
magnez Mg
MG_
mg dm-3……………… 1
….
sód Na
NA_
mg dm-3……………… 1
….
potas K
K_
mg dm-3……………… 1
….
siarka siarczanowa S-SO4
SO4S_
mg dm-3……………… 1
….
azot azotanowy N-NO3
NO3N_
mg dm-3……………… 1
….
azot amonowy N-NH4
NH4N_
mg dm-3……………… 1
….
fosfor ogólny Pogól.
PTOT_
ug dm-3……………… 1
….
chlorki Cl
CL_
mg dm-3……………… 1
….
mangan Mn
MN_
ug dm-3……………… 1
….
żelazo Fe
FE_
ug dm-3……………… 1
….
rozpuszczony węgiel organiczny RWO
COR_D
ug dm-3……………… 1
….
program rozszerzony
Parametr
Kod
Jednostka – dokładność
(ilość miejsc dziesiętnych)
Częstotliwość pomiarów
krzemionka SiO2
SIO2_D
mg dm-3……………… 1
4 lub 12/rok
glin ogólny Alogól.
AL_T
ug dm-3……………… 1
….
glin ruchomy AlL
AL_L
ug dm-3……………… 1
….
kadm Cd
CD_
ug dm-3……………… 1
….
miedź Cu
CU_
ug dm-3……………… 1
….
ołów Pb
PB_
ug dm-3……………… 1
….
cynk Zn
ZN_
ug dm-3……………… 1
….
nikiel Ni
NI_
ug dm-3……………… 1
….
arsen As
AS_
ug dm-3……………… 1
….
chrom Cr
CR_
ug dm-3……………… 1
….

ZAPIS DANYCH W RAPORCIE:

Pierwsze dwie kolumny zawierają kod podprogramu. Kod medium (kolumny 12-19) określa czy opróbowane zostało źródło (SPRING) czy też piezometr lub studnia (TUBE). „Poziom” (kolumny 22-25) określa głębokość (w cm) pobrania próby poniżej poziomu wody w piezometrze, studni lub źródle. „Skala” (kolumny 32-34) oznacza ilość pojedynczych punktów poboru prób. Wartości podawane są jako średnie arytmetyczne miesięczne lub kwartalne zależnie od przyjętej częstotliwości pomiarów.