Posługiwanie się multimetrem cyfrowym

Obsługa multimetru 

 

1. Wstęp

2. Budowa multimetru

3. Obsługa multimetru

 

1. Wstęp

 

Multimetry cyfrowe są najpopularniejszymi miernikami w instalacjach elektrycznych, pozwalającymi na szybkie sprawdzenie podstawowych parametrów pracy instalacji takich, jak: napięcie i natężenie prądu stałego i sinusoidalnego, rezystancja,   pojemność, temperatura, częstotliwość, czy test diody, pomiar tranzystora. Nie wszystkie funkcje dostępne są w konkretnych miernikach, dlatego od ich zakresu pomiarowego, dokładności pomiaru i wyposażenia dodatkowego zależy ich cena. 

pomiar82.jpg

Fot. Pomiar napięcia obwodu otwartego panelu PV.

 

Podstawowe parametry metrologiczne multimetrów

 

Błąd pomiaru – określa z jaką dokładnością mierzy miernik. Parametr ten podawany jest zwykle w procentach wartości mierzonej + liczba cyfr lub w %wartości mierzonej +%zakresu pomiarowego. Błąd pomiaru dla każdego miernika podawany jest dla ściśle określonych warunków pracy takich jak temperatura i wilgotność. Przy zmianie warunków pomiary mogą się więc różnić.

Rozdzielczość – to parametr określający czułość przyrządu, tzn. minimalną zmianę parametru przy której miernik zareaguje.

Mierniki mają zwykle od trzech do czterech gniazd pomiarowych, są to:

COM(ang. common) to punkt wspólny, masa, dla wszystkich rodzajów pomiarów. Podczas obsługi miernika do gniazda COM dołączamy czarny przewód pomiarowy.

VΩmA – gniazdo do pomiaru napięcia, rezystancji lub małych prądów. Gniazdo o takim symbolu występuje w miernikach trzygniazdowych. Jeśli multimetr ma cztery gniazda, zwykle oznaczone jest VΩHz  lub VΩC   i wtedy zamiast małych prądów służy do pomiaru częstotliwości lub pojemności.

mA – gniazdo do pomiaru małych prądów

A lub 5A, 10A itp – gniazdo do pomiaru dużych prądów

Do wszystkich powyższych trzech gniazd włączamy przewód czerwony.

 

Budowa multimetru

 

pomiar75.jpg

Rys. Przykładowa budowa multimetru MY-64. Po prawej sondy pomiarowe.

 

Sposoby włączania multimetru w obwód elektryczny pokazują poniższe rysunki.

pomiar74.jpg

Rys. Przykłady włączania multimetru czterogniazdowego w obwód przy wykonywaniu pomiarów różnych wielkości.

 

Zasady wykonywania pomiarów – przepisy ogólne

– Pełna zgodność ze standardami bezpieczeństwa jest gwarantowana tylko, gdy używane są dostarczone w komplecie przewody pomiarowe. W wypadku uszkodzenia przewody powinny być wymienione na ten sam model lub przewody o takich samych parametrach elektrycznych.

– Nie używać uszkodzonych przewodów pomiarowych. Nie dotykać końcówek i gniazd pomiarowych podczas pomiaru. Nie wykonywać pomiarów mokrymi rękami oraz w miejscach o dużej wilgotności. Niestosowanie się do zaleceń grozi porażeniem prądem.

– Nie wolno przekraczać wartości granicznych wielkości elektrycznych podanych dla każdego zakresu pomiarowego. Gdy nie jest znana skala mierzonej wielkości elektrycznej należy do pomiaru wybrać najwyższy zakres

– W gniazdach pomiarowych miernika [ np. hFE, Cm, °C ] nie mogą znajdować się elementy elektroniczne gdy sondami pomiarowymi jest mierzone napięcie .

– Przed pomiarem tranzystora upewnić się, że odłączono sondy pomiarowe od innego mierzonego obwodu. Przed pomiarem rezystancji lub ciągłości obwodu należy rozładować pojemności oraz odłączyć wszystkie źródła zasilania.

 

Pomiar napięcia w sieci prądu przemiennego

Ustawić przełącznik zakresów na odpowiedni zakres DCV lub ACV (jeżeli nie znamy wielkości

napięcia mierzonego – wybrać największy zakres). Czerwony przewód pomiarowy załączyć

do gniazda VΩmA a czarny do gniazda COM.

Wpiąć przewody pomiarowe równolegle w obwód i odczytać wartość na wyświetlaczu.  Przykładowe zdjęcie pomiaru napięcia w gnieździe sieciowym.

 

 pomiar77.jpgpomiar78.jpg

Fot. Pomiar napięcia w gniazdu sieciowym;  po lewej prawidłowy, po prawej nieprawidłowy – zbyt mały zakres na skali multimetru, stąd wynik końcowy pokazuje liczbę 1 jako błąd pomiaru). (fot. blog Elektryka dla każdego).

 

pomiar79.jpgA co jeśli pomylimy napięcie przemienne ze stałym i ustawimy miernik odwrotnie? Najczęściej nic złego się nie stanie. Większość mierników ma gniazda pomiarowe zabezpieczone (ale nie wszystkie – należy zawsze zapoznać się z instrukcją). Jeśli więc ustawimy multimetr na pomiar napięcia stałego, a sondy włożymy do obwodu prądu przemiennego miernik nic nie wskaże (zob. zdjęcie poniżej).

 

Fot. Błędny pomiar napięcia przemiennego z pomyłkowym ustawieniem miernika na napięcie stałe. Wynik pomiaru 0V.

 

Pomiar natężenia prądu.

Wielkość natężenia prądu  zależy od rezystancji obciążenia, dlatego pomiar powinno się prowadzić przy podłączonym szeregowo odbiorniku energii. Wyjątek stanowią instalacje fotowoltaiczne, gdzie przy braku obciążenia możemy zmierzyć wielkość tzw. prądu zwarcia Isc wytwarzanego przez oświetlone panele.. Jeśli nie znamy wielkości przepływu prądu należy zacząć od zakresu maksymalnego i stopniowo zmniejszać zakres. UWAGA – nie każdy miernik ma możliwość pomiaru wielkości natężenia prądu przemiennego AC.

pomiar80.jpg

Fot. Pomiar natężenia prądu stałego małego silnika (fot. Piotr Kierat).

 

Pomiar rezystancji

Pomiar należy prowadzić ze szczególną ostrożnością. Przed dokonaniem pomiaru należy wyłączyć badany obwód i rozładować istniejące w nim kondensatory. Jeśli badany ma być potencjometr w obwodzie to pamiętajmy, ze wartość jego oporu może się znacznie różnić w zależności od miejsca przyłożenia styków sond. Multimetr zmierzy bowiem nie tylko wielkość oporu opornika ale także elementów do niego przyłączonych na drodze opornik sonda. Najbezpieczniej byłoby wylutować opornik i zmierzyć jego opór na stykach przewodów. Pomiar rozpoczynamy tutaj od ustawienia najmniejszego zakresu rezystancji stopniowo zwiększając zakres.

pomiar81.jpg

Fot. Pomiar rezystancji opornika (fot. Piotr Kierat)